Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Hytaý Halk Respublikasynyň Başlygy Si Szinpiniň çakylygy boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Durnukly ulag ulgamy boýunça ikinji ählumumy maslahatyna onlaýn tertipde gatnaşdy. Bu maslahat şu gün HHR-iň paýtagty Pekin şäherinde öz işine başlady.

“Durnukly ulag, durnukly ösüş” atly utgaşykly tertipde geçirilýän forum ählumumy möçberde durnukly ulagyň ösdürilmegine täze kuwwatly itergi bermäge gönükdirilendir. Munuň özi BMG-niň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Durnukly ösüş ulgamynda Gün tertibiniň maksatlaryna ýetmek üçin aýratyn ähmiýete eýedir.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyz özüniň döredijilik kuwwatyny umumy abadançylygyň bähbidine ulanmaga çalşyp, abraýly halkara guramalar we düzümler bilen işjeň gatnaşyk edýär hem-de häzirki döwrüň wajyp meseleleriniň sazlaşykly çözgüdini işläp taýýarlamak boýunça netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga saldamly goşant goşýar.

Şu ýylyň 29-njy iýulynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji maslahatynyň 96-njy umumy mejlisinde milli Liderimiziň başlangyjy boýunça kabul edilen “Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek” atly Kararnama munuň nobatdaky subutnamasydyr.

Dünýäniň 48 döwletiniň awtordaşlygynda kabul edilen bu ýörite Kararnamanyň esasy wezipeleri häzirki döwürde dünýä ykdysadyýetinde, hususan-da, ulag ulgamynda ýüze çykýan howplary azaltmak boýunça halkara bileleşigiň tagallalaryny utgaşdyrmakdan hem-de bu ugurda degişli hukuk binýadyny döretmekden ybaratdyr.

Türkmenistanyň başlangyjy boýunça “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilen şu ýylda Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan bu örän möhüm halkara resminamanyň kabul edilmegi hem-de hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň bu ýokary derejeli foruma çagyrylmagy ata Watanymyzyň halkara abraýynyň has-da belende galýandygynyň, milli Liderimiziň öňe sürýän başlangyçlarynyň we durmuşa geçirýän oňyn daşary syýasatynyň giňden ykrar edilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Şol syýasat bolsa parahatçylyk söýüjiligiň we deňhukukly hem-de özara bähbitli hyzmatdaşlygyň ýörelgeleri esasynda guralýar.

Bu gün ulag ulgamy dünýä ykdysadyýetiniň esasy ugurlarynyň biridir. Ol dünýä hojalyk gatnaşyklarynyň durnuklylygyna we deňagramlylygyna gönüden-göni täsir edýär hem-de Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan kabul edilen Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde möhüm ähmiýete eýedir.

Bitarap Türkmenistan bu ugurda umumy tagallalary utgaşdyrmak işinde, şol sanda BMG-niň we beýleki abraýly halkara düzümleriň çäklerinde amala aşyrylýan işlerde işjeň orny eýeläp, iri düzümleýin taslamalaryň başyny başlaýar hem-de daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen bilelikde olary durmuşa geçirip, köp şahaly utgaşykly ulag düzümini kemala getirmäge saldamly goşant goşýar.

Çäk taýdan örän amatly ýerleşýän Türkmenistan soňky ýyllarda sebit we yklym ähmiýetli möhüm ulag-üstaşyr hem-de logistik merkez hökmünde eýeleýän ornuny barha berkidip, özüniň ägirt uly kuwwatyny ählumumy abadançylygyň bähbidine ulanmaga çalyşýar.

Iri halkara forumlar hem ysnyşykly gatnaşyklar, bilelikdäki işiň meýilnamalaryny ara alyp maslahatlaşmak, ulag ulgamynyň ählumumy ösüşine ýardam edýän hyzmatdaşlygyň täze ýollaryny we usullaryny gözlemek üçin netijeli meýdança bolup durýar.

BMG-niň howandarlygynda Durnukly ulag ulgamy boýunça birinji ählumumy maslahatyň 2016-njy ýylyň noýabrynda hut Aşgabatda geçirilendigini hem-de ulag ulgamynda hyzmatdaşlygy giňeltmek maksady bilen, türkmen tarapynyň teklip eden möhüm çäreleriniň biri bolandygyny ýatlatmalydyrys.

Şu gün bu çäräni Hytaý geçirýär. Ol dürli ýurtlaryň Hökümetleriniň, işewürliginiň, raýat jemgyýetçiliginiň hem-de iri halkara düzümleriň, ilkinji nobatda bolsa, BMG-niň giňden wekilçilik etmeginde geçirilýän üç günlük forumyň guramaçylarynyň biri boldy.

Hytaý Halk Respublikasynyň Başlygy Si Szinpin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa iberen çakylyk hatynda munuň BMG-ä agza ýurtlaryň arasynda durnukly ösüş ulgamynda tejribe alyşmak hem-de özara gatnaşyklarda hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmak boýunça meýilnamalary ara alyp maslahatlaşmak üçin oňat mümkinçilikdigini nygtady. Hytaý Lideriniň pikirine görä, bu forum COVID-19-a garşy halkara raýdaşlyga, 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Gün tertibini bilelikde durmuşa geçirmäge hem-de dünýä ykdysadyýetini dikeltmäge itergi berer.

Bu foruma Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretary Antoniu Guterrişiň gatnaşmagy halkara maslahatyň ähmiýetini has-da artdyrdy. Onuň çykyşy wekilçilikli forumyň işiniň başlanmagyna özboluşly badalga boldy.

BMG-niň ýolbaşçysy maslahata gatnaşyjylary mübärekläp, gozgalýan meseläniň ähmiýetini belledi. Ol ulag ulgamyndaky hyzmatdaşlygyň zerurlygyna umumy düşünilmelidigini, dünýä ykdysadyýeti üçin häzirki çylşyrymly döwürde döwletler, sebitler we yklymlar üçin özara bähbitli hyzmatdaşlygyň açýan ägirt uly mümkinçiliklerine göz ýetirilmelidigini beýan edýär.

Antoniu Guterriş ählumumy ösüşde durnukly ulag ulgamynyň aýratyn orny barada aýdyp, häzirki döwrüň derwaýys meselelerini çözmäge netijeli çemeleşmeleri işläp taýýarlamaga işjeň gatnaşýan Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň oňyn ornuny aýratyn belledi.

Nygtalyşy ýaly, hut Türkmenistan öz döwründe BMG-niň howandarlygynda ulag meselesi boýunça ählumumy dialogy ýola goýmak başlangyjy bilen çykyş edip, BMG bilen bilelikde Durnukly ulag ulgamy boýunça birinji ählumumy maslahaty geçirmegi teklip etdi hem-de gurady. 2016-njy ýylyň noýabrynda Aşgabatda geçirilen forum Durnukly ösüşiň aýrylmaz bölegi hökmünde halkara ulag ulgamyny ösdürmek boýunça giň halkara gatnaşyklaryň täze tapgyryna badalga berdi.

Soňra Hytaý Halk Respublikasynyň Başlygy Si Szinpine söz berildi.

HHR-iň Başlygy Hytaý tarapyndan BMG bilen bilelikde geçirilýän Durnukly ulag ulgamy boýunça ikinji ählumumy maslahata gatnaşyjylary mähirli mübärekläp, häzirki döwürde ulag ulgamynyň dünýä ykdysadyýetiniň möhüm pudagy bolup durýandygyny belledi. Taryhdan belli bolşy ýaly, gadymy döwürlerde söwda kerwenleri Gündogar bilen Günbatary baglanyşdyryp, ýurtlaryň we halklaryň arasyndaky gatnaşyklaryň netijeli häsiýete eýe bolmagyna öz täsirini ýetiripdir diýip, ol sözüni dowam etdi.

Häzirki döwürde СOVID-19 ýokanjy sebäpli, ulag ulgamyndaky halkara hyzmatdaşlykda käbir kynçylyklaryň ýüze çykandygyny belläp, HHR-iň Başlygy bu wehimiň garşysyna bilelikde göreş alyp barmagyň zerurdygyny nygtady. Şunuň bilen baglylykda, ol dünýä ýurtlarynyň ulagyň ähli görnüşleri boýunça hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek, bar bolan mümkinçiliklerden doly peýdalanmak üçin zerur tagallalary etmelidigini aýtdy.

Ulagyň ähli görnüşleri boýunça hyzmatdaşlygyň ösdürilmeginiň, milli ykdysadyýetleriň pugtalanmagynda bolşy ýaly, deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlaryň ählumumy hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryna goşulmagynda-da aýratyn ähmiýetlidigi nygtaldy.

Si Szinpiniň belleýşi ýaly, häzirki döwürde ähli ýurtlarda önümçilik kuwwatlyklary täzeçil usullar, sanly ulgam arkaly ösdürilýär. Bu bolsa öňde durýan wezipeleriň üstünlikli çözülmegine täzeçil, häzirki döwrüň ruhuna laýyk gelýän derejedäki çemeleşmeleriň zerurdygyny aýan edýär. Şunuň bilen baglylykda, sanly ykdysadyýeti ösdürmek, gatnaşyklaryň täze ugurlaryny işläp taýýarlamak, şunda ählumumy internet mümkinçiliklerini işjeň peýdalanmak meselelerine aýratyn üns berilmelidir.

Şol bir wagtyň özünde ählumumy ekologiýa ýagdaýynyň ünsden düşürilmezligi häzirki döwrüň wajyp meselesidir diýip, HHR-iň Başlygy sözüni dowam etdi we bu ugurda hyzmatdaş ýurtlaryň bilelikdäki tagallalarynyň zerurdygyny nygtady.

Si Szinpin ulag ulgamynyň parahatçylygy, ählumumy durnukly ösüşi üpjün etmekde möhüm orun eýeleýändigini hem-de dürli ýurtlaryň we halklaryň arasyndaky gatnaşyklary pugtalandyrmakda uly ähmiýete eýedigini belläp, Hytaýyň bar bolan mümkinçiliklerini we toplan tejribesini paýlaşmaga taýýardygyny nygtady.

Şu gezekki Durnukly ulag ulgamy boýunça ikinji ählumumy maslahata gatnaşýan ýokary wezipeli adamlar Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň çykyşyny uly üns bilen diňlediler.

Döwlet Baştutanymyz, ilki bilen, Hytaý Halk Respublikasynyň Başlygy jenap Si Szinpine hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretary Antoniu Guterrişe bu möhüm hem-de wekilçilikli duşuşyga gatnaşmaga çakylyk üçin tüýs ýürekden minnetdarlyk bildirdi.

Türkmenistan ulag ulgamynda ysnyşykly hem-de giň halkara hyzmatdaşlyga berk we yzygiderli ygrarlydyr. Hut biziň ýurdumyzyň başlangyjy boýunça, BMG-niň we beýleki köp sanly hyzmatdaşlaryň goldaw bermeginde, 2016-njy ýylyň noýabrynda Aşgabatda Durnukly ulag ulgamy boýunça birinji ählumumy maslahatyň geçirilendigini bellemek isleýärin diýip, milli Liderimiz aýtdy. Onuň işiniň barşynda häzirki zaman, hakyky ýagdaýlara we isleglere laýyk gelýän hyzmatdaşlyga çemeleşmeler beýan edildi, geljegi uly meýilnamalar göz öňünde tutuldy, täze mümkinçilikler hödürlenildi, möhüm Jemleýji resminama kabul edildi.

Milli Liderimiziň nygtaýşy ýaly, döwlet-hususy hyzmatdaşlyk ýörelgelerinde ulag ulgamynda köptaraplaýyn gatnaşyklary ösdürmek üçin giň mümkinçilikleri açýan Aşgabat çäresine badalga berilmegi birinji ählumumy maslahatyň möhüm ähmiýetli netijeleriniň biri boldy.

Şu gün bu forumyň geçirilmeginiň zerurlygy durnukly ählumumy ösüşi üpjün etmegiň möhüm şerti hökmünde ulag meselesi boýunça giň gepleşikleriň şonda binýady goýlan däpleriniň dowamatlylygy we zerurlygy tassyklanylýar diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow kanagatlanma bilen belledi.

Çykyşda Türkmenistanyň bu gepleşikleriň yzygiderli tarapdary hem-de işjeň gatnaşyjysy bolmak bilen, syýasy derejede, ilkinji nobatda, BMG-de ençeme ýyllaryň dowamynda durnukly ulag ulgamynda möhüm ähmiýetli, çuň manyly we anyk Kararnamalaryň başyny başlaýandygy nygtaldy.

Baş Assambleýanyň şu mejlisiniň barşynda biz Baş Assambleýanyň “Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýuk daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek” atly Kararnamasynyň düzgünlerine daýanyp, adatdan daşary ýagdaýlaryň şertlerinde ulag durnuklylygyny pugtalandyrmak boýunça tagallalary güýçlendirmegi dowam ederis diýip, milli Liderimiz aýtdy hem-de bu resminamanyň Türkmenistanyň başlangyjy boýunça şu ýylyň 29-njy iýulynda kabul edilendigini ýatlatdy.

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistan tarapyndan BMG-niň ulagy ösdürmek boýunça Ýörite sebitara maksatnamasyny işläp taýýarlamak barada ozal öňe sürlen teklibe gaýdyp gelmegi teklip etdi. Döwlet Baştutanymyzyň pikirine görä, şeýle maksatnamanyň maksatlary we wezipeleri Baş Assambleýanyň ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek hakynda yzygiderli kabul edilen dört Kararnamasyndan, 2016-njy ýylda geçirilen Durnukly ulag ulgamy boýunça birinji ählumumy maslahatyň Jemleýji resminamasyndan, dünýä derejesinde ulag babatda özara arabaglanyşygy pugtalandyrmak boýunça beýleki köptaraplaýyn resminamalardan ugur alnyp beýan edilmelidir.

Mümkinçilikden peýdalanyp, döwlet Baştutanymyz pandemiýa şertlerinde ösüp gelýän ýurtlaryň, ilkinji nobatda, dünýä ummanyna göni çykalgasy bolmadyk döwletleriň aýratyn goragsyzdygyna ünsi çekdi. Ulag gatnawlaryndaky mejbury çäklendirmeler hut şolara has güýçli täsir etdi. Hut şol sebäpli-de, olara çökgünlikden soňky derejä çykmak beýlekilerden kyn boldy.

Bu gün dünýä bileleşigine BMG, halkara edaralar arkaly şu ýagdaýdaky döwletlere kömek we goldaw bermek, şol sanda dünýäniň ulag ulgamyna sazlaşykly goşulyşmagyň pese düşmegini ýeňip geçmekde goldaw bermek wajypdyr diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň ulag boýunça netijeli we maksadalaýyk ählumumy gatnaşyklary saklamaga jogapkärli hem-de başlangyçly goşandyny goşmagyny dowam edip, Birleşen Milletler Guramasy bilen bilelikde, 2022-nji ýylyň aprel aýynda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp gelýän ýurtlaryň ministrleriniň halkara maslahatyny geçirmegi guramagy meýilleşdirýändigini belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow gyzyklanma bildirýän ýurtlaryň ählisini we halkara edaralary bu möhüm foruma gatnaşmaga çagyryp, öňümizdäki maslahatyň guramaçylarynyň biri hökmünde türkmen tarapynyň islendik çuň many-mazmunly başlangyçlara, tekliplere we maslahatlara açykdygyny aýtdy.

Döwlet Baştutanymyz Durnukly ulag ulgamy boýunça ikinji ählumumy maslahata gatnaşyjylara ýüzlenip, häzir çökgünligiň täsirini azaltmaga, ykdysady ösüşiň durnukly görkezijilerine çalt çykmaga gönükdirilen utgaşykly, jogapkärli we öňdengörüjilikli çözgütleriň zerurdygyny nygtady.

Biziň pikirimize görä, BMG-niň derejesinde ulag ulgamynda özara gatnaşyklaryň ählumumy strategik meýilnamalary bilen birlikde, kadalary, düzgünleri sazlaşdyrmak, gümrük we migrasiýa işlerini aňsatlaşdyrmak hem-de ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlyga degişli beýleki wajyp meseleleri ara alyp maslahatlaşmak munuň üçin oňaýly şertleri döreder diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Şeýle ýakynlaşmagyň görnüşleri, olaryň geografik ýagdaýy, tizligi we ugurlary dürli bolup biler. Esasysy bolsa, olaryň özara bähbitleri nazara almak arkaly, netijeli hyzmatdaşlyga ýardam etmegi, durnukly ösüşiň ählumumy meýilnamalaryna goldaw bermegi zerurdyr. Elbetde, olar syýasylaşdyrmakdan azat bolmalydyr.

Türkmenistan özüniň şu maksatlara we ýörelgelere ygrarlydygyny tassyklaýar hem-de olaryň çalt amala aşyrylmagy üçin has ysnyşykly we netijeli hyzmatdaşlyga taýýardyr diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly çykyşyny tamamlady.

Döwlet Baştutanymyz hemmelere üns berip diňländikleri üçin minnetdarlyk bildirip, maslahata gatnaşyjylaryň ählisine üstünlikleri we netijeli işleri arzuw etdi.

Şu foruma gatnaşyjylaryň wekilçilikli düzümi, gozgalan meseleleriň işjeň ara alnyp maslahatlaşylmagy ählumumy parahatçylygyň, ösüşiň we rowaçlygyň bähbidine durnukly ulag ulgamynda netijeli halkara hyzmatdaşlyga gyzyklanma bildirýän dünýäniň dürli döwletleriniň wezipeleriniň hem-de maksatlarynyň umumylygynyň görkezijisine öwrüldi.